Hiçbir Osmanlı Padişahı Hacı Olmadı

Padişahlar Neden Hacca Gitmediler?
Hiçbir Osmanlı Padişahı hacı olmadı. Hatta Genç Osman’ın hac projesi, tahttan indirilmesinde rol oynadı. Padişahın savaş dışında uzun yolculuğa çıkması, kabul edilebilir bir hal değildi.

Osmanlı Padişahlarının neden hacca gitmemiş olduğu hep merak edilmiştir. Bu soruyu birbirini tamamlayıcı birkaç cevap verilmiştir. Bunlardan ilki, Halil İnancık’ın Doğu Batı dergisinin 1999 tarihli Akademi-İktidar temalı sayısında belirttiği gibi Osmanlı Devleti’nin yönetim biçiminin temelini oluşturan merkezi sistemdir. Bütün ülkenin yönetim merkezi olan payitahttan padişahın çok uzun bir süre için “gaybubeti” yani ayrı kalması beraberinde pek çok sakıncalar getirebilir, anarşi unsurlarının harekete geçmesine fırsat verebilirdi. İmparatorluğun dört bir yanındaki ciddi tehditler de daima harekete hazır vaziyette bulunmasını gerektiriyordu. Padişahın, aylar sürecek bir hac yolculuğuna çıkması bu bakımdan da kabul edilebilir bir durum değildi. Bu nedenler padişahlar devletin, dolayısıyla da İslam toplumunun selameti bakımından hacca gitmemişlerdir.


Osmanlı Hanedanı’ndan hacca gittiğini bildiğimiz iki erkek ye vardır: II. Osman (Genç Osman) ve Cem Sultan. Genç Osman’nın 1622′de çıkmak istediği hac yolculuğu yeniçerilerden büyük tepki görmüş ve katledilmesine yol açmıştı. ancak hemen belirtmeliyim ki II. Osman gerçekten hacı olmak için değil yeniçerilere karşı kuvvet toplamak amacıyla bu yolculuğa çıkmaya karar vermiştir.


Padişahların hacca gitmemeleriyle ilgili olarak gösterilen diğer bir neden de devlet hazinesine getireceği yükle ilgilidir. Çok uzun sürmesinin yanında bir padişahın haç yolculuğuna yalnız çıkması da düşünülmezdi. Başta güvenlik olmak üzere pek çok gerekçeden dolayı bir padişah neredeyse tam bir ordu ile bu yolculuğa çıkabilirdi. Bu da devletin hazinesinden çok büyük bir harcama demekti. hiç bir padişahın din adına bile olsa şahsı için devlete böyle bir harcama yaptırması kabul edilmemiştir.


Ulema da padişahların hacca gitmelerinin gerekli olmadığını, onların asil görevlerinin adaleti sağlamak olduğunu belirtmişti.


II. Beyazid’in de oğlu Korkut’u hacca yolladığını biliyoruz ancak şehzade Mısır’dan geri dönmüştür.


Osmanlı Padişahları hacca gitmemişlerse de Mekke ve Medine’ye “Sürre Alayı” vasıtasıyla pek çok değerli hediyeler yolladılar. Kabe’ nin imarı için çalıştılar. Sürre alaylarının asıl işlevi, hacıların ve kafilelerin yol boyunca emniyetini sağlamaktı. Her yıl padişahı temsilen bir kişi hacca gönderilirdi. Padişahların saçları da hacca götürülür, gümüş bir leğende yıkandıktan sonra özel bir çekmeceyle sürre alayına teslim edilir ve Hz. Muhammed (S.A.V.)’in mezarı yakınlarına gömülürdü.

Alinti